Η θεωρία των 5 στοιχείων (ή 5 φάσεων) στην κινέζικη φιλοσοφία, περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις μεταξύ των ενεργειών. Τα 5 στοιχεία – ξύλο, φωτιά, γη, μέταλλο και νερό – απεικονίζουν τις θεμελιώδεις ποιότητες των πάντων στο σύμπαν.
–
Κάθε στοιχείο έχει τη δική του ποιότητα Qi (ζωτική ενέργεια), έχει δηλαδή, τη δική του φύση, χαρακτηριστικά και ιδιότητες. Κάθε τι στο σύμπαν περιέχει ζωτική ενέργεια. Τα 5 στοιχεία είναι ένα μοντέλο κατανόησης της άρρηκτης ακολουθίας της ζωτικής ενέργειας και των εποχών.
–
Όπως, για παράδειγμα, στα φυτά, η ακολουθία της γέννησης, της καρποφορίας, της συγκομιδής, της εξασθένισης και της αποθήκευσης, αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές ποιότητες της κάθε εποχής.
–
Έτσι, το ξύλο συνδέεται με την την ανατολή, την εποχή της άνοιξης, τον άνεμο, τη γέννηση, το συναίσθημα του θυμού, την ξινή γεύση, το πράσινο χρώμα, το ήπαρ και τη χοληδόχο κύστη.
–
Η φωτιά συνδέεται με το νότο, το καλοκαίρι, τη ζέστη, την καρποφορία, τη χαρά, την πικρή γεύση, το κόκκινο χρώμα, τα όργανα καρδιά, λεπτό έντερο, περικάρδιο και τριπλό θερμαστή.
–
Η γη συνδέεται με το κέντρο, το τέλος καλοκαιριού, την υγρασία, τη συγκομιδή, τις σκέψεις, τη γλυκιά γεύση, το κίτρινο χρώμα, τον σπλήνα και το στομάχι.
–
Το μέταλλο συνδέεται με τη δύση, το φθινόπωρο, την ξηρασία, την εξασθένιση, τη θλίψη, την πικάντικη γεύση, το άσπρο χρώμα, τους πνεύμονες και το παχύ έντερο.
–
Το νερό συνδέεται με τον βορρά, τον χειμώνα, το κρύο, την αποθήκευση, τον φόβο, την αλμυρή γεύση, το μαύρο χρώμα, τους νεφρούς και την ουροδόχο κύστη.
–

Αυτά τα 5 στοιχεία βρίσκονται σε δύο κύκλους σχέσεων: της γέννησης (το ένα γεννάει το άλλο) και του ελέγχου (το ένα ελέγχει το άλλο).
–
Στον πρώτο, το ένα γεννάει το άλλο, και λέγεται κύκλος της γέννησης. Το ξύλο γεννάει τη φωτιά, η φωτιά τη γη, η γη το μέταλλο, το μέταλλο το νερό, και το νερό το ξύλο.
–
Στον δεύτερο, το ένα ελέγχει το άλλο, και λέγεται κύκλος ελέγχου. Το ξύλο ελέγχει τη γη, η φωτιά το μέταλλο, η γη το νερό, το μέταλλο το ξύλο, το νερό τη φωτιά.
–
Αυτό μας δείχνει πόσο συνδεδεμένα είναι τα 5 στοιχεία μεταξύ τους, αφού το ένα γεννάει το άλλο, αλλά και συγχρόνως ελέγχει και ελέγχεται από κάποιο άλλο, προκειμένου να υπάρχει πάντα ισορροπία.
–
Αν κάτι σε αυτούς τους κύκλους δεν εξελίσσεται σωστά, με άλλα λόγια αν κάποιο στοιχείο είναι σε ανισορροπία, τότε ή δεν θα γεννάει το επόμενο (οπότε θα έχουμε προβλήματα με το στοιχείο που δεν παράγεται) ή δεν θα ελέγχει όπως πρέπει (οπότε – αν μεν ελέγχει περισσότερο – θα εξασθενεί το στοιχείο που ελέγχεται, ή – αν ελέγχει λιγότερο – το στοιχείο που ελέγχεται θα παρουσιάζει υπερβολή).
–
Πρακτικά, με τη θεωρία των 5 στοιχείων μπορούμε, μεταξύ άλλων, να προσδιορίσουμε ποιό σύστημα οργάνων έχει το πρόβλημα, αλλά και το σημαντικότερο να κατανοήσουμε από που αυτό το πρόβλημα ξεκινάει, ερμηνεύοντας τους δύο κύκλους – της γέννησης και του ελέγχου.
–
Ο άνθρωπος ως μέλος του φυσικού κόσμου, σχετίζεται κι αυτός με αυτές τις ενέργειες και τις αλλαγές στη φύση και το σύμπαν.
–
Η κινέζικη ιατρική αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα σαν ένα μικρό «σύμπαν», με όλα τα συναισθήματα, τα συστήματα οργάνων, και την ζωτική ενέργεια απόλυτα συνδεδεμένα και σε αμοιβαία σχέση το ένα με το άλλο. Οσο αυτό το μικρό σύμπαν είναι εναρμονισμένο με το μεγάλο σύμπαν, τόσο πιο κοντά βρισκόμαστε στην υγεία.